Copyright: Jan A. Baaijens, pastorale hulpverlening.
Basisvoorwaarden voor geestelijke groei
Een opbouwend artikel met persoonlijke verwerkingsopdrachten, met de vijf groeifasen van geestelijke groei (verderop in het artikel)
Waardoor is er geestelijke groei mogelijk? Wanneer kun je op geestelijk gebied gezond opgroeien? Hoe kun je groeien in het geloof, tot bloei komen en vrucht dragen tot eer van God? Waardoor kun je herstellen van trauma’s, die geestelijke groei verhinderen? Het zijn vragen die aan de orde komen in dit artikel.
Kom tot bloei door te leven naar het plan van God
Hierbij wordt ook gebruikgemaakt van het boek op de foto hierboven. Het is tegelijk een aanbeveling van dit pastorale boek over ‘The Life Model’. Het is uitgegeven bij De Hoop Publishing. Het boek is vooral ook geschikt voor hulpverleners, pastorale werkers en opvoeders. Het is een aansporing om geestelijk te groeien door te leren leven naar het plan van God.
De geestelijke groei naar de volwassenheid in het natuurlijke leven is te vergelijken met het geloofsleven. Dat komt in dit artikel ook aan de orde. Kinderen kunnen geestelijk gezond opgroeien als er liefde en vreugde is binnen het gezin.
Piramide vervulling geestelijke behoeften
Je ziet hoe mensen lichamelijk en emotioneel volwassen worden, hoe ze geestelijk en groeien van kind naar puber, en van puber naar volwassene. Zij groeien binnen relaties. Vreugde komt voort uit relaties. Vreugde beleef je als iemand bij je wil zijn.
Je kunt geestelijk gezond opgroeien binnen liefdevolle relaties
In dit artikel komt naar voren dat je geestelijk kunt groeien door de liefde van Jezus en de vreugde in God. Liefde en geloof brengen ons tot vreugde in God. In Filip. 4:4 worden we opgeroepen: ‘Verblijd u altijd in de Heere; ik zeg het opnieuw: Verblijd u.’ Liefde en vreugde gaan samen op in het groeiproces, zoals de zon en de regen de natuur tot bloei brengt. Heb je de in Jes. 61:3 beloofde vreugdeolie al ontvangen?
Vreugde in God
Ken je de vreugde over de genade van God en de verlossing door Jezus Christus? Als dit begin van blijdschap in God aanwezig is, kun pas echt geestelijk gaan groeien. Het verlossende werk door Jezus wordt benoemd in Jes. 61:1-3 en Luk. 4:16-21. Daarmee begon Hij Zijn prediking. Het heerlijke resultaat lees je in Jes. 61:10, waarin een gelovige jubelt: ‘Ik ben zeer vrolijk in de HEERE, mijn ziel verheugt zich in mijn God, want Hij heeft mij bekleed met de klederen van het heil en de mantel van gerechtigheid heeft Hij mij omgedaan…’
Herken je de woorden van Opwekking 371 in je eigen leven:
Refrein:
Heer, U gaf aan mij uw vreugdeolie.
Een lofgewaad in plaats van rouw.
Een gouden kroon in plaats van as.
Overwinning in plaats van verdriet.
Ik verblijd mij zeer in U,
mijn ziel verheugt zich en zingt.
Want U nam mijn lege leven
en legde uw liefde erin.
Toen mijn leven doelloos en leeg was
kwam U en gaf het weer zin.
Nu ’s mijn hart vol lof en aanbidding,
want U maakte mij rijk binnenin.
(Oil of Gladness van Patricia Wolesky. Ned. Tekst: Mireille Schaart)
Blijdschap vanaf het begin
Het is opmerkelijk dat je deze vreugde in de Bijbel al aan het begin van het geloof tegenkomt. Zacheüs ontving Jezus met blijdschap (Luk. 19:6). Filippus predikte Christus in Samaria. Toen het Evangelie daar met kracht ingang vond, ontstond er grote blijdschap in de stad (Hand. 8:5-8). Kort nadat de Ethiopische kamerheer tot geloof kwam, en gedoopt was, vervolgde hij zijn weg met blijdschap (Hand. 8:39).
Zie ook Hand. 13:52 en 16:34 (de gevangeniscipier).
Paulus verklaart in Rom. 14:17, dat het Koninkrijk van God bestaat ‘uit gerechtigheid en vrede en blijdschap in de Heilige Geest’. Dat is dus ook de vrucht van de Heilige Geest (waarvan in Gal. 5:22 liefde en blijdschap het eerst worden genoemd).
Gelovigen uit de Thessalonicenzen namen het Woord van God aan ‘te midden van veel verdrukking met blijdschap van de Heilige Geest’ (1 Thess. 1:6). Als je vreugde ervaart in moeilijke situaties en verdrukking, krijg je nieuwe energie. De liefde van God tilt je er bovenuit. We lezen in Nehemia 8:11: ‘Wees niet bedroefd, want de vreugde van de HEERE, dat is uw kracht.’
Veel vervolgde gelovigen hebben dat zelfs tijdens martelingen ervaren. Paulus en Silas zongen na veel stokslagen in de gevangenis lofzangen voor God (Hand. 16:25).
Vreugde kan groter zijn dan de pijn
Opdrachten:
1. Wat ken je van de liefde van Jezus en de vreugde in God?
2. Hoe kan de vreugde in God groter zijn dan de pijn?
3. Waarom kun je geestelijk groeien door de liefde en vreugde?
4. Weet je van ondersteuning en kracht in je leven?
Blijf niet in de kinderfase
Uit het voorgaande blijkt dat mensen die in ‘het stuk van de ellende’ blijven hangen geestelijk niet gezond kunnen opgroeien. Christenen die hoofdzakelijk de ellendekennis benadrukken hebben de positieve uitwerking van het Evangelie nog niet goed begrepen. Vanaf het begin van het geloof moet er ook als besef van verlossing zijn, met liefde tot Jezus en blijdschap in God. Veel christenen blijven hierdoor laag aan de grond leven. Er zijn kleine kinderen in het geloof, maar die moeten niet blijven kruipen. Ze moeten op tijd ook leren lopen en de nodige taken van het leven oppakken. Met traditionele kinderschoenen moet je ook leren lopen.
Zij die zich hierin beroepen op de Heidelbergse Catechismus hebben de opzet en bedoeling van dit belijdenisgeschrift ook niet goed begrepen. De bemoedigende troost van het eigendom van Christus te zijn is het uitgangspunt vanaf Zondag 1. Vanuit deze basispositie volgen de stukken van de ellende, verlossing en dankbaarheid. In antwoord 2 staan ze al in de tegenwoordige tijd: je weet dan uit ervaring al het nodige van ellende, verlossing en dankbaarheid. De basis van geloof, hoop, liefde, blijdschap en dankbaarheid is dan al gelegd.
In Zondag 33 wordt bij de bekering ook de opstanding van de nieuwe mens in de gelovige genoemd. Volgens antwoord 90 bestaat dat uit het volgende: ‘Het is een hartelijke vreugde in God door Christus, en lust en liefde om naar de wil van God in alle goede werken te leven.’ Deze werken worden gedaan uit het geloof. Intussen moet ook de oude mens in ons afsterven, waarbij wij verdriet en berouw hebben over onze zonden, die we tegenover God bedreven hebben.
Groeien naar volwassenheid
Je kunt ‘groeien in het geloof’ dus vergelijken met de geestelijke groei in het natuurlijke leven van een mens. Welke goede ouders willen hun kleine lieveling niet vooruit helpen, om gezond op te kunnen groeien? De baby moet daarbij onvoorwaardelijke liefde, veiligheid en vreugde ervaren. Zie hoe een baby of peuter naar liefde en positieve aandacht verlangt.
Ik heb jullie nodig
Het kind is in het kwetsbare begin volledig afhankelijk van de opvoeders. Geestelijk kun je een kind in de opvoeding ‘maken of breken’. Een baby moet daarbij ook op tijd leren lopen. Het is ongezond als de kleine lieveling maar blijft kruipen, zonder het hogerop te gaan zoeken. Het is een uitdaging voor de kruiper om te gaan staan. Goede ouders zullen het aanmoedigen om te gaan lopen.
De kleine kruiper mag het hogerop gaan zoeken
Daarin zijn ook liefde en vreugde basisvoorwaarden voor geestelijke groei. We hebben zelfs een ingeschapen vreugdecentrum, dat zich vanaf de kinderjaren dient te ontwikkelen. Het vreugdecentrum bevindt zich in de rechter voorkant van de prefrontale cortex in de hersenen. Het groeit onder meer in reactie op echte en vreugdevolle relaties. Geestelijk vreugde kan ons beschermen tegen emotionele beschadigingen.
Liefde is nodig voor geestelijk herstel
Ik wil de voorwaarden voor geestelijke groei daarom ook vergelijken met de natuurlijke groei naar de volwassenheid. Waardoor kan een kind gezond opgroeien naar volwassenheid? Wat zijn de belemmeringen voor deze groei?
Je ziet hoe mensen lichamelijk en emotioneel volwassen worden, hoe ze geestelijk en groeien van kind naar puber, en van puber naar volwassene. Zij groeien binnen relaties. Vreugde komt voort uit relaties. Vreugde beleef je als iemand bij je wil zijn.
Zoek naar relaties die blij met je zijn, en met je willen delen…
Angstbanden belemmeren de gezonde groei maar volwassenheid, maar liefdesbanden zijn juist bevorderlijk voor geestelijke en emotionele groei. Verderop in dit artikel komen de liefdesbanden en angstbanden aan de orde.
Het is voor geestelijke groei belangrijk
dat er een onderlinge goede band blijft in het gezin
Tieners proberen uit hoever ze kunnen gaan. Als er een goede band is, komen ze wel weer bij je terug.
Onze kinderen en pubers hebben liefde, aandacht en bescherming nodig. Pubers zoeken de grenzen op. Velen komen daardoor in de gevarenzone terecht.
Blijf bij ze in de buurt, zodat je ze kunt beschermen. Vang elkaar ook op als het nodig is.
Zorg ervoor dat er een goede onderlinge band blijft in het gezin. De kinderen kunnen elkaar ook goed opvangen. Door de liefde zullen ouders en kinderen hecht aan elkaar verbonden blijven. Je bent en blijft dan aan elkaar gehecht.
De liefde is als het cement in een gebouw
Losgeraakte stenen kunnen uit de muur vallen. Een hechte liefdesband met de gezinsleden onder elkaar is daarom van groot belang.
In de natuur zijn er ook voorwaarden voor groei. Je ziet dat bij planten en vruchtbomen. Daar kunnen we veel van leren. Jezus gebruikt voor Zijn geestelijke lessen betrekkelijk veel voorbeelden vanuit de natuur. Je ziet dat in de gelijkenissen. In Johannes 15 komt dit prachtig naar voren in de gelijkenis van de ware Wijnstok en de ranken. Verderop in dit artikel wil ik het verder uitwerken.
Waardoor kun je geestelijk gezond opgroeien?
-
Door geloof, hoop en liefde
-
Door acceptatie en veiligheid
-
Door de vernieuwing in je denken
-
Door te weten wie je bent in Jezus Christus
Je leeft dan:
-
door geloof, dat houvast geeft
-
met hoop voor de toekomst
-
gedreven en gemotiveerd door liefde
-
als geaccepteerd kind
-
in een veilige positie
-
met een toenemende geestelijke kennis en ervaring
-
met de waarheid, die je vrijmaakt
-
vanuit je identiteit in Jezus Christus, bij Wie je hoort
-
met vreugde in God
Opdrachten:
5. Wat weet je voor jezelf van de zaken die hierboven worden genoemd?
Liefdesbanden
In het magazine ‘De Hoop nieuws’ van september 2010 wordt het belang van goede vriendschappen benadrukt. Hierbij wordt het belangrijke verschil tussen ‘liefdesbanden’ of ‘angstbanden’ aangetoond. Christenpsycholoog Jim Wilder benadrukt hierin het belang van geestelijke vreugde, en het hebben van gezonde liefdesbanden.
Geestelijke vreugde ontvangen wij, als wij ons geliefd weten door de mensen die dicht bij ons leven. Daardoor worden wij gestimuleerd om onszelf ook in liefde aan anderen te geven. Hierin zien we dat Liefde door liefde moet leven.
Je groei geestelijk op binnen relaties. Een kind heeft ouders en andere mensen nodig. Ze worden daardoor geestelijk gevoed en gevormd. Banden met anderen stimuleren ons en vormen onze identiteit. Liefdesbanden stimuleren ons verlangen om bij mensen te zijn die belangrijk voor ons zijn. Binnen een sfeer van liefde, openheid en vertrouwen nemen kinderen de goede dingen van ouders en opvoeders over. Door liefdesbanden leren we om trouw te blijven onder druk.
Liefdesbanden helpen mensen geestelijk te blijven groeien
Zij maken ons eerlijk naar anderen toe. Liefde is gericht op anderen. Liefde wil delen en zich vermenigvuldigen. Liefde is mededeelzaam.
Liefde wil delen
Groeien in liefde en vreugde
Om geestelijk te kunnen groeien en veel vrucht te kunnen dragen, moet je in de liefde van Jezus blijven (zie Joh. 15:9-10). Je blijft in de liefde van Jezus als Zijn geboden in acht neemt. Om geestelijk gezond op te groeien moet je dus het liefdesgebod van Jezus opvolgen. Daardoor zal er ook geestelijke vreugde in je komen.
Geestelijke groei heeft alles te maken met liefhebben van God
en het blij zijn in Hem
Blijft in de liefde van Jezus, opdat je blijdschap vol zal worden
Jezus leert het ons in Johannes 15:9-12: ‘Zoals de Vader Mij liefgehad heeft, heb ook Ik u liefgehad; blijf in Mijn liefde. Als u Mijn geboden in acht neemt, zult u in Mijn liefde blijven, zoals Ik de geboden van Mijn Vader in acht genomen heb en in Zijn liefde blijf. Deze dingen heb Ik tot u gesproken, opdat Mijn blijdschap in u zal blijven en uw blijdschap volkomen zal worden. Dit is Mijn gebod: dat u elkaar liefhebt, zoals Ik u liefgehad heb.’
De Studiebijbel verklaart erbij, ‘dat hen vreugde telkens volmaakter zou worden’. Het Griekse grondwoord plerousthai betekent letterlijk: ‘vol worden’. (Zie ook Joh. 16:24, 17:13 en 1 Joh. 1:4.) Als je de geboden en lessen van Jezus opvolgt, kun je geestelijk groeien en veel vrucht kunnen dragen tot eer van God. Jezus geeft aan in Joh. 15:8: ‘Hierin wordt Mijn Vader verheerlijkt, dat u veel vrucht draagt en Mijn discipelen bent.’ Een discipel is een leerling en volgeling van Jezus.
Leer te leven naar het plan van God
Het boek ‘Leven naar Gods plan’ is uitgegeven door De Hoop Publishing. De schrijvers zijn E. James Wilder, James G. Friesen e.a. Hierin wordt ‘The Life Model’ behandeld. Dat is een christelijk pastoraal model waarin Gods verlossingsplan centraal staat.
Wat is het plan van God met een gelovige? Hoe kun je leven en groeien naar Zijn plan voor jouw leven? Wanneer volg je Zijn leiding in je leven? Is het jouw verlangen, wat we zingen in Opwekking 126: ‘Jezus, vol liefde, U wilt ons leiden… kom tot Uw doel met een ieder van ons.’ Het volgen van dit doel zal leiden tot geestelijke groei. Je wilt dan afgezonderd voor Hem in toewijding leven. Als je Jezus volgt in het licht, leef je naar het plan van God.
Opwekking 126 geeft de toon aan voor geestelijke groei, als we vanuit ons hart zingen:
Jezus vol liefde, U wilt ons leiden. Wij prijzen U als onze Heer.
Kom met Uw kracht o Heer, En vul ons tot Uw eer,
kom tot Uw doel met een ieder van ons.
Maak ons een volk, Heer, heilig en rein,
Dat U Heer, volkomen steeds toegewijd zal zijn.
In het boek ‘Leven naar Gods plan’ wordt al in de inleiding gesteld: ‘Als u leeft vanuit uw pijn, zult u niet altijd in staat zijn de eigenschappen van uw hart te ontdekken. Als u God de pijn laat wegnemen en Hem deel laat worden van uw hele leven, zult u ontdekken wie u echt bent.’
Groeien naar vrijheid in Christus
Een vernieuwd mens kan dus niet echt zichzelf zijn als gelovige als Hij God niet overal toelaat in zijn leven.
Je bent geestelijk niet vrij genoeg als je God niet laat regeren over je geestelijke, psychische en emotionele leven.
Overgebleven innerlijke pijn, zonden en negatieve karakter eigenschappen belemmeren ons om geestelijk te groeien naar de vrijheid in Christus.
We worden niet voor niets opgeroepen in Galaten 5:1: ‘Sta dan vast in de vrijheid waarmee Christus ons vrijgemaakt heeft, en laat u niet weer met een juk van slavernij belasten.’ Vanuit de grondtaal zie je dat een gelovige ‘tot vrijheid is bevrijd’. Dat is het doel van het werk van Christus.
Je bent als christen bedoeld ‘om in vrijheid te leven’
Dat is ‘leven naar Gods plan’
Dan kom je ook uit bij de vrucht van de Geest. Ze worden in Galaten 5:22 genoemd, waar we lezen: ‘De vrucht van de Geest is echter: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, zelfbeheersing.’
Door het dragen van deze vrucht is er blijvende geestelijke groei en goede vrucht
In vers 22 wordt de blijdschap of vreugde over het heil in Christus genoemd, samen met de liefde, als de bron. De liefde zoekt zichzelf niet, en wil dienen.
In het boek over ‘The life model’ wordt gesteld:
‘Vrijheid is zelfs een voorwaarde
om geestelijk volwassen te kunnen worden.’
Opdrachten:
6. Hoe kun je groeien naar vrijheid in Jezus Christus?
7. Denk na over de meervoudige vrucht van de Heilige Geest in je leven?
8a. Maak eens een rijtje van de geestelijke vrucht, zoals ze in de getekende boom worden genoemd.
8b. Welke vind je belangrijk? Wil je er meer van hebben? Waarom?
Herstel van gebrokenheid is nodig voor groei
Als de vrucht van de Geest aanwezig is in je leven, zullen liefde en vreugde meehelpen om te herstellen van de innerlijke pijn, trauma’s en emotionele beschadigingen uit het verleden. Voor herstel is het ook belangrijk dat je in een liefdevolle en veilige omgeving bent.
Je kunt genezen binnen liefdevolle relaties
Belemmerende problemen in je leven hebben te maken met derving of gebrek. Ze zijn vaak het gevolg van afwijzing, gebrokenheid, isolatie en vereenzaming. Boze geesten zijn erop uit om relaties te verbreken en overal barsten in te slaan.
Barsten in een ruit belemmeren het vooruitzicht,
dat is ook zo met de barsten in je leven
Deze huilende barsten kunnen worden geheeld door liefde en nieuwe vreugde. Daarvoor hebben we God, Jezus en liefdevolle mensen nodig. Je kunt immers genezen binnen liefdevolle relaties. Geestelijk heb je dan ook een aanraking van de liefde van God nodig. Als je dicht bij God wil komen, moet je steeds weer op Jezus zien.
Trauma’s
We kunnen twee soorten trauma’s onderscheiden:
-
A-trauma’s: het afwezig zijn van de goede dingen die we nodig hebben om geestelijk gezond te kunnen opgroeien.
-
B-trauma’s: slechte, bedreigende ervaringen, die blijvende angst en/of boosheid veroorzaken.
Als klein kind kun je jezelf daartegen niet verweren. Het komt over je, en kan zelfs een blijvende negatieve impact hebben op de rest van je leven. Deze trauma’s spelen zich meestal af binnen de relationele sfeer, waarbij vooral ook de kinderen het slachtoffer zijn. Een getraumatiseerd, wegvluchtend kind heeft zo spoedig mogelijk bescherming, speciale zorg en liefdevolle, betrouwbare relaties nodig.
Mensen met trauma’s uit de kinderjaren
vechten zich vaak door het leven
Beschadigde mensen kunnen zich geestelijk gaan pantseren, om te voorkomen dat ze weer worden gekwetst. Eén op de drie getraumatiseerde mensen heeft jeugdtrauma’s opgelopen door lichamelijke of seksuele mishandeling. Het blijkt echter dat er in verhouding meer gekwetste mensen zijn die worstelen met de afwezigheid van zaken die nodig zijn voor geestelijke groei.
Opdrachten:
9. Heb je traumatische ervaringen meegemaakt?
10. Welke invloed hebben ze nog bij je?
11. Wat doe je met pijnlijke herinneringen en emotionele beschadigingen?
Angstbanden
Er kunnen ook duistere angstbanden zijn. Deze worden gevoed door gevoelens van afhankelijkheid en afwijzing aan te kweken. Je kunt daarbij worden gekleineerd en achtergesteld. Je hebt het gevoel ‘je steeds maar niet waar te kunnen maken’. Je kunt dan uit slaafse angst je uiterste best gaan doen ‘om er maar bij te horen’. Je wilt meetellen. En dan is er nog de angst om afgewezen te worden. Het wordt erger als je genegeerd wordt, of zelfs gepest.
In het genoemde artikel van De Hoop nieuws (september 2010) wordt gesteld: ‘Bij een angstband proberen mensen negatieve gevoelens als pijn, vernedering, schaamte, schuld en/of angst te vermijden.’ Je wilt dan een ander behagen en plezieren. Je wilt een ander niet boos maken. Het is een slaafse vrees. Op den duur laat je jezelf bij (nieuwe) relaties gemakkelijk door angst drijven. Je kunt dan bang zijn om iemand te kwetsen door je eigen mening te geven. Door angstbanden komt zelfs liegen en bedriegen veel voor.
Angstbanden zijn gegrond op angst. Als er angst is binnen relaties, proberen kinderen negatieve gevoelen en pijn te vermijden. Ze vertonen dan vluchtgedrag of pantseren zich. Angst en boosheid belemmeren de groei naar volwassenheid. Er is dan bezorgdheid, met schaamte, met de angst voor afwijzing. Er zijn dan schuldgevoelens, waarbij men zichzelf of anderen de schuld geeft. Zelfbescherming of zelfhandhaving verhinderen de groei naar volwassenheid. Een aantal van deze mensen raakt verslaafd, terwijl ze te trots of te bang zijn om hulp te vragen. Anderen blijven vastzitten in zelfbeklag en depressie.
Liefdesbanden komen op vanuit het vreugdecentrum (voor in de hersenen), maar angstbanden worden aangestuurd vanuit een plaats achter in de hersenen. Mensen met liefdesbanden zijn bezig met de vraag: ‘hoe kan ik mezelf zijn’. Mensen met angstbanden concentreren zich op de vraag: ‘hoe los ik mijn problemen op?’
Zit je nog opgesloten in jezelf, met gevoelens van afwijzing, schuld, schaamte, angst en boosheid?
Herkennen van angstbanden
In het boek ‘Leven naar Gods plan’ wordt uitgebreid ingegaan op de voor- en nadelen ‘liefdesbanden en angstbanden’ bij geestelijke groei en herstel. Men beoogt daarin angstbanden te vervangen door liefdesbanden. Er wordt in gesteld: ‘Naarmate we groeien en genezen, vervangen we angstbanden door liefdesbanden.’ Hierbij is het natuurlijk belangrijk dat je de angstbanden in je relaties herkent. In ‘The Life Model’ wordt aangegeven dat angstbanden vaak om de volgende soorten angst draaien:
– Angst voor afwijzing: ‘Ik moet er alles aan doen om deze relatie te laten slagen.’
– Angst voor boosheid: ‘Ik kan er niet tegen als iemand boos op mij is.’
– Angst voor zwakheid: ‘Niemand mag mijn zwakheden of fouten zien.’
Het is hierbij belangrijk dat je gaat beseffen dat een ander je waardeert, en dat je regelmatig wordt bevestigd door mensen die van je houden.
Belemmeringen voor geestelijke groei
Deze zaken gelden ook voor het geloofsleven. Geestelijke groei wordt bij een gelovige belemmerd als angst en angstbanden aanwezig zijn. Dit kan naar God toe zijn, of naar mensen toe. Is er naar God toe angst voor afwijzing? Moet je er voor je gevoel alles aan doen om de relatie naar God toe te doen slagen? Heb je nogal eens de indruk dat God boos op je is? Hoe ga je om met de overgebleven zwakheden en fouten in het dienen en gehoorzamen van God? Worden we hierin voortgedreven door onze angst, of aangetrokken door Zijn liefde?
In hoeverre zijn we hersteld van de volgende belemmeringen, ongemakken en zonden uit het verleden? Geestelijke groei kan namelijk belemmerd worden door:
-
emotionele beschadigingen
-
pijnlijke herinneringen
-
je oude karakter en ego
-
zonden en vleselijke begeerten
-
onkunde en misleidende geesten
-
twijfel en afgunst
-
boosheid of angst
-
onzekerheid, besluiteloosheid en stress
-
gevoelens van afwijzing
-
andere geestelijke gebreken
Opdrachten:
12. Welke angstbanden zijn er nog in je leven?
13. Wat herken je bij jezelf in de genoemde belemmeringen hierboven?
14. Hoe kunnen deze negatieve zaken worden weggenomen en overwonnen?
Liefde deelt, overwint en heelt
In het artikel van De Hoop wordt ons geleerd: ‘Angstbanden kunnen veranderd worden in gezonde liefdesbanden, maar vraagt wel veel inzet. Essentieel is dat de echte gevoelens geuit gaan worden. Veel mensen vinden het eng om hun verdriet, hun boosheid, hun gekwetstheid te laten zien. Ook durven ze niet te zeggen wat ze wel en vooral ook wat ze niet willen, terwijl grenzen stellen juist erg belangrijk is. Ze zijn bang om belachelijk gemaakt te worden of om (opnieuw) gekwetst te worden.’
Lees 1 Kor.13 maar eens voor jezelf. Daarin zie je hoe belangrijk de genadegave van de liefde is. De ware liefde is van God en door God. God is liefde (1 Joh.4:8). Dit is op aarde zichtbaar geworden in Zijn Zoon Jezus Christus. ‘Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een ieder die in Hem gelooft, niet zal verderven, maar het eeuwige leven zal hebben’ (Joh.3:16). God heeft Zich door Zijn verbond aan zondige mensen verbonden. Dat is pas de echte liefdesband.
Gods verbond is Zijn liefdesband met mensen
Uit deze geweldige liefdesband komen alle liefdesbanden voort, die de gelovigen weer aan elkaar verbinden. Zolang ze in liefde aan God verbonden blijven, blijven deze draden van liefde naar anderen uitgaan… De geestelijke familieband moet zich steeds verder uitbreiden! Gelovigen zijn gered om anderen te redden. Zij mogen de ontvangen liefde niet voor zichzelf houden. De wereld zal ons moeten herkennen aan de onderlinge eenheid en de liefde die we uitstralen.
Liefde is helpend en helend
Liefde is medisch: helpend en helend. Liefde overwint de angst. We lezen als belangrijk kerngegeven in 1 Joh.4:18: ‘Er is in de liefde geen angst, maar de volkomen liefde werpt de vrees uit.’ Het Griekse woord ‘phobos’ heeft in dit vers niet de betekenis van ontzag, maar ‘angst’. In de Statenvertaling lezen we in het hele vers: ‘Er is in de liefde geen vrees, maar de volmaakte liefde drijft de vrees buiten; want de vrees heeft pijn, en die vreest, is niet volmaakt in de liefde.’
Liefde overwint de angst
Geestelijk gezonde gelovigen mogen weten wat we lezen in 1 Joh.4:19: ‘Wij hebben Hem lief, omdat Hij ons eerst liefgehad heeft.’
Opdrachten:
15. Wat herken je in de tekst over liefdesbanden of angstbanden?
16. Hoe kunnen angstbanden worden verbroken?
17. Wat kun je er zelf aan doen?
Samen lezen: Jesaja 49:14-16
18. Wat zeggen deze teksten over afwijzing en acceptatie?
19. Hoe kun je hier troost en bemoediging in vinden?
Het zaaiveld van ons hart
Is ons hart al gevuld met de liefde van Jezus?
Wat wordt er in ons hart gezaaid?
Het hart of de geest van de mens is het zaaiveld voor geestelijke invloeden. Het geestelijk zaad komt binnen via de gedachten. Het kan wel of niet door ons denken worden geaccepteerd. Als we kwade geestelijke invloeden binnenlaten, vinden ze een goede voedingsbodem in ons hart. In ons hart wordt er gezaaid op het negatieve en positieve denkveld. De geestelijke invloeden kunnen daar een goede voedingsbodem vinden. Ze komen binnen via onze zintuigen en gedachten.
Hieronder kun je aanklikken op de volgende PowerPoint over de geestelijke werkingen in het hart, en het principe van zaaien en oogsten:
PowerPoint over het zaaiveld van ons hart
Wat is er al in ons opgebouwd?
Er is in het verleden van alles binnengekomen en opgebouwd in ons hart. Dit zijn zowel negatieve als positieve zaken, waar we ontvankelijk voor kunnen zijn. Ons geestelijk leven is vatbaar voor allerlei invloeden. Het gaat erom wat we hebben geaccepteerd in ons denken.
Ons innerlijk leven lijkt op een computersysteem. We worden vanaf onze vroegste kinderjaren geprogrammeerd. Door alles wat in ons komt, wordt er een historisch record in ons opgebouwd. Dat vormt ons geestelijk leven. Je kunt zien op de PowerPoint hierboven.
Onze vroegere ervaringen hebben meestal veel impact op de rest van ons leven. Hoe zijn we gevormd vanaf onze kinderjaren? Als we al jong zijn geconfronteerd met afwijzing, angst en boosheid, kan dit veel invloed blijven uitoefenen op ons verdere denken, voelen en willen. Het zal dan blijven doorwerken in onze reacties, handelingen en beslissingen.
Was er liefde of afwijzing?
Je kunt je op school afgewezen voelen, omdat je niet wordt geaccepteerd of gekozen wordt, of dat je zelfs gepest wordt. Het is pijnlijk als je in de speeltuin niet mee mag doen.
Wat hebben we vanaf onze kinderjaren opgebouwd
in het netwerk van ons denken?
Het is nog erger als je voor je gevoel nooit liefde van je vader hebt ervaren of dat je moeder je eigenlijk niet wilde – dat je een ongewenst kind bent. Er zijn kinderen die van hun moeder uitdrukkingen hoorden zoals: ‘Was je maar nooit geboren’, of: ‘Wat doe je hier eigenlijk… ik kan je niet gebruiken… je zit bij me in de weg… jammer dat je er bent… hoepel toch op’.
Afwijzing is
‘het gevoel niet gewenst te zijn’
Ieder kind dat ter wereld komt, hunkert naar (ouderlijke) liefde, acceptatie en veiligheid.
Kinderen hebben behoefte aan liefde en acceptatie
We hebben geestelijk herstel nodig als we emotioneel zijn beschadigd en negatief denken, en dan liefst zo snel mogelijk. Waar geen herstel plaatsvindt, bouwt het negatieve denken zich verder op. Het onkruid van de zonde zal dan blijven voortwoekeren. Zonde betekent letterlijk: je doel missen. Je komt niet tot je doel als zonde en pijn nog te veel aanwezig zijn in je leven.
Opdrachten:
20. Wat is er zoal opgebouwd in het historisch record van je geestelijk leven?
We lezen in Romeinen 12:2 dat je innerlijk veranderd moet worden door de vernieuwing van je gezindheid. Vanuit de Griekse grondtekst zie je dat je dan ‘anders wordt gevormd door middel van de vernieuwing van je zin’. Je kunt daarbij denken aan de herprogrammering van je denken en gevoelens
21. Hoe kun je worden vernieuwd in je denken en gezindheid?
De kwetsbare bloesem van de begintijd
In de natuur zie je dat de belemmeringen voor het dragen van goede vrucht vaak ontstaan in de bloesem. Dit kan gebeuren door vorstschade, hagel of schadelijke insecten, die hun eitjes in het hart van de bloesem leggen. Wat er gebeurt in de bloesem van de kinderjaren, heeft gevolgen voor de rest van het leven. Zo is het ook bij het christelijk geloof.
De belemmeringen voor geestelijke groei ontstaan nogal eens
in de beginfase van het geloofsleven
Dat kan gebeuren door negatieve voorlichting, overheersing en infiltratie van buitenaf. Het kunnen wettische of wereldse invloeden zijn. De denkproducten van misleidende geesten kunnen worden gelegd in de onervaren levens van jonge gelovigen. Geef het geen kans in je leven! Herken op tijd de schadelijke invloeden. Denk aan de gevolgen.
Basisbehoeften voor geestelijke groei
De basisbehoeften en indicatoren voor geestelijke groei van baby naar volwassenheid kun je leggen naast de principes voor geestelijke groei in het geloof. Het gaat er ook om hoe je deze groei zelf ervaart. Groei moet je ook meebeleven, om krachtig te kunnen staan. Daarbij is het goed om te weten hoe je moet leven vanuit de positie en groeifase waarin je verkeert. Een peuter moet leren wat hij mag en kan. Zo is dat ook bij een puber en een volwassenen.
Je moet leren wat je mag en kan
In het geloof behoor je ook te beseffen wat je mag en kan, zodat je daarin kunt groeien. Met een gezond zelfvertrouwen kun je dan je taken uitvoeren, terwijl je daarbij je verantwoordelijkheden beseft.
Een baby en peuter (van 0-3 jaar) behoren als basisbehoeften onvoorwaardelijke liefde en zorg te ontvangen. Daardoor kunnen ze leren om later voor zichzelf en anderen te zorgen. Zij moeten zich veilig, geborgen en geaccepteerd weten. Als jonggelovige moet je dit ook leren en ervaren.
Weet je jezelf veilig, geborgen en geaccepteerd?
Geloven betekent vanuit het grondwoord: ‘laat je dragen’. Daarin zit een bewuste daad van afhankelijke overgave. Je stelt dan je vertrouwen in je Heer en God.
Het vreugdecentrum in ons
In deze vroege fase van het leven moeten ze ook vreugde leren ervaren. Deze vreugde zal ze sterker maken in moeilijke periodes. Kinderen moeten bij pijnlijke ervaringen de toevlucht kunnen nemen tot positieve momenten van liefde, geborgenheid en vreugde. Het vreugdecentrum in hun hersenen dient te groeien. Dit centrum reguleert hun emoties. Het kan ze ook later beschermen tegen emotionele beschadigingen.
Het vreugdecentrum bevindt zich in de rechter voorkant van de prefrontale cortex in de hersenen. Het is volgens onderzoekers het enige gedeelte in de hersenen dat zich altijd kan blijven ontwikkelen. Het groeit onder meer in reactie op echte en vreugdevolle relaties.
Volgens ‘The Life Model’ is een goed ontwikkeld vreugdecentrum in de hersenen cruciaal voor het welzijn van een mens. Er wordt gesteld dat dit centrum ons gehele systeem van emoties beheerst. Het heeft ook controle over de andere verlangens en drijfveren van een mens. Er wordt over opgemerkt: ‘Als het vreugdecentrum voldoende ontwikkeld is, kan het emoties, pijn en het immuunsysteem beheersen. Het helpt ons om onszelf te zijn. Het laat neurotransmitters vrijkomen zoals dopamine en serotonine.’
Hierin zie je hoe belangrijk vreugde is voor geestelijke groei. Vreugde is iets wat over je kan komen door het ervaren van de liefde van God. Je weet jezelf dan geaccepteerd. Je voelt je dan veilig en geborgen in de schuilplaats van de Allerhoogste (Psalm 91).
Vreugde in God
Liefde en geloof brengen ons tot vreugde in God. In Filip. 4:4 worden we opgeroepen: ‘Verblijd u altijd in de Heere; ik zeg het opnieuw: Verblijd u.’ Je mag je bezorgdheid en je verlangens gelovig aan God overgeven. Wat word je daarbij beloofd? We lezen het in Filip. 4:6-7: ‘Wees in geen ding bezorgd, maar laat uw verlangens in alles, door bidden en smeken, met dankzegging bekend worden bij God; en de vrede van God, die alle begrip te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten bewaken in Christus Jezus.’ In Rom. 5:1-5 gaat het over het geloof, de vrede en de hoop in de verdrukkingen. In vers 5 wordt verklaard: ‘En de hoop beschaamt niet, omdat de liefde van God in onze harten uitgestort is door de Heilige Geest, Die ons gegeven is.’ In deze teksten zie je welke effecten deze gaven van God op het vreugdecentrum in ons hebben.
Kijk ook eens naar de vreugde van de overwinning in Jezus Christus, die wordt uitgejubeld in Rom. 8:31-39. De gelovige weet daar dat God voor hem is, en dat niets en niemand hem zal kunnen scheiden van de liefde van God in Christus Jezus. Je mag jezelf dan geliefd weten, en heerlijk opgewaardeerd door de verbondenheid aan jouw Heiland en Koning. Je mag dan alle beschuldigingen en verdrukkingen achter je laten, en je veilig weten bij God.
Vreugde in de verdrukking
In The Life Model wordt gesteld dat de vreugde groter moet zijn dan de pijn. Als je vreugde ervaart in moeilijke situaties en verdrukking, krijg je nieuwe energie. De liefde van God tilt je er bovenuit. Veel vervolgde gelovigen hebben dat zelfs tijdens martelingen ervaren. Paulus en Silas zongen na veel stokslagen in de gevangenis lofzangen voor God (Hand. 16:25).
Vreugde kan groter zijn dan de pijn
Ds. Richard Wurmbrand schrijft in zijn boek ‘De ondergrondse kerk’: ‘Als ik terugzie op de veertien jaren van gevangenschap, dan was het soms een zeer gelukkig tijd. Andere gevangenen en zelfs de bewakers hebben zich er dikwijls over verbaasd, dat christenen onder de vreselijkste omstandigheden zo gelukkig konden zijn.’ Na onmenselijke martelingen kwamen ze Wurmbrand tegen als een mens ‘vol vreugde’. Terwijl hij in de jaren van hersenspoeling steeds had gehoord: ‘Niemand houdt nog van u, niemand houdt nog van u…’
Wurmbrand ontving tijdens de verdrukking geestelijke vreugde in God
Richard Wurmbrand verhaalt ons: ‘In de donkerste uren van onze martelingen kwam de Zoon des mensen tot ons, en deed Hij de gevangenismuren fonkelen als diamanten en vervulde Hij de cellen met licht. Ergens, heel ver weg, bevonden zich de folteraars, beneden ons, in het gebied van het lichamelijke. Maar onze geest verheugde zich in de Heere.’
Vreugde als basis voor geestelijke groei
In het hoofdstuk Geestelijke groei van het genoemde boek wordt op blz. 23 gesteld:
‘Vreugde is de basis van geestelijke volwassenheid.’
Iemand kan lang goed lijken te functioneren, maar toch kan het gemis van deze basis leiden tot teveel stress en geestelijke instorting. In het boek wordt verder aangegeven: ‘Zo kan een huis met slechte fundamenten er van de buitenkant goed uitzien. Uiteindelijk zullen tijd, het weer en andere stormachtige omstandigheden de zwakte van het huis echter blootleggen. Het huis zal dan langzaam veranderen in een ruïne. Iemand die geen sterke vreugdebasis heeft gelegd – met ander woorden: geen voldoende ontwikkeld vreugdecentrum aan de rechterkant van zijn hersenen heeft – kan niet omgaan met verlies en verbroken relaties. Zo iemand is niet in staat om geestelijk te groeien.’
In het geloof gaat het ook om een relatie met God en Jezus. Binnen deze relatie kunnen liefde en vreugde niet worden gemist. In een goede huwelijksrelatie is men blij met de ander. Liefde en vreugde zijn daarin de basiskenmerken.
Ken je de basisvreugde van God in je leven?
Heb je een aanraking van Zijn liefde ervaren?
Weet je jezelf veilig, geborgen en geaccepteerd bij God? Weet je jezelf gedragen door de liefde van God? Herken je bij jezelf de woorden van Opwekking 550? Is dat je basisverlangen? Kun je het meezingen en meebeleven?
Liefdevol, trekt u mij dicht aan uw hart
als we samen zijn
Door uw bloed, wast u mij witter dan sneeuw
en nu ben ik vrij
U behoor ik toe
Heer ik heb u lief
En boven alles volg ik u
Vreugde van mijn hart
Kostbaarder dan goud
Ik leef voor u, want u houdt van mij
Neem mijn hart, maak het een deel van Uzelf,
laat ons samen zijn
Angst verdwijnt, als ik Uw liefde ervaar,
door U ben ik vrij
U behoor ik toe
Heer ik heb U lief
En boven alles volg ik U
Vreugde van mijn hart
Kostbaarder dan goud
Ik leef voor u, want U houdt van mij
Jezus, vreugde van mijn hart
Opwekking 550: Reuben Morgan (vertaling: Mireille Schaart)
De vreugde de HEERE is uw kracht
Het is een opmerkelijke tekst in Nehemia 8:10/11, waar we lezen: ‘Wees niet bedroefd, want de vreugde van de HEERE, dat is uw kracht.’In de Statenvertaling lezen we: ‘Want de blijdschap des HEEREN, die is uw sterkte.’ In de NBG: ‘Wees dus niet verdrietig, want de vreugde in de HERE, die is uw toevlucht.’ De GNB: ‘Put kracht uit de vreugde die de Heer u geeft.’ De Studiebijbel verklaart over de vreugde van de mens in God, dat deze vreugde gaat ‘over Gods goedheid, betoond in de afgelopen tijd en het vertrouwen dat Hij in het nieuwe jaar nabij zal zijn’. Die vreugde geeft ons sterkte en kracht. Het Hebreeuwse woord betekent ook: toren en burcht.
Van deze liefde van God en in God geldt: God is blij met Zijn gelovig kind, en de gelovige is blij met Zijn God. Dat ziet dus op een liefdevolle relatie van vertrouwen. Binnen een vertrouwensrelatie kan een kind gezond opgroeien tot volwassenheid. Je gaat dan respectvol met elkaar om. In deze sfeer van acceptatie en veiligheid neemt het kind het goede van de ouders over vanuit het hart. Er is liefde en verbondenheid. Deze liefdesbanden zijn nodig om te kunnen ontplooien. Liefde en vreugde gaan dan samen op in het groeiproces, zoals de zon en de regen de natuur tot bloei brengt.
Het komt naar voren in de volgende woorden van J.J.L. ten Kate (1819-1889), in het bekende lied:
Laat me in U blijven, groeien, bloeien,
O Heiland, Die de wijnstok zijt!
Uw kracht moet in mij overvloeien…’
Een liefdevolle relatie
Veel godsdienstige mensen zijn bezig met religie, maar missen helaas de relatie. Ze houden zich bezig met wetten en plichten, maar kennen niet de vreugde van het geloof en de liefde. Zit je nog vast in ‘het stuk van de ellende’, of weet je ook van de verlossing en dankbaarheid?
Hoe staat het met onze liefde tot Jezus en onze vreugde in God?
Onze oude, zondige mens moet wel afsterven, maar onze nieuwe moet ook opstaan. Volgens antwoord 90 van de Heidelbergse Catechismus bestaat de opstanding van de nieuwe mens uit de volgende positieve ontwikkeling: ‘Het is een hartelijke vreugde in God door Christus, en lust en liefde om naar de wil van God in alle goede werken te leven.’
Welke relaties kunnen meer vreugdevol zijn dan de geloofsrelatie met Jezus en het besef van de liefde van God?
Volgens Efeze 3:19 gaat de liefde van Christus de kennis te boven. In vers 17 lees je dat Christus door het geloof in het hart kan wonen, en dat je in de liefde geworteld en gefundeerd kunt zijn. De Geest van God is tevens de Geest van Jezus Christus (zie Rom. 8:9-11). Jezus leert ons in Joh. 14:23: ‘Als iemand Mij liefheeft, zal hij Mijn woord in acht nemen; en Mijn Vader zal hem liefhebben, en Wij zullen naar hem toe komen en bij hem intrek nemen.’
Het groeiproces naar volwassenheid
Een indeling zoals in ‘The Life Model’ wordt aangehouden. Daarbij wordt de geestelijke groei bij de gelovige betrokken.
De eerste groeifase:
De basisbehoefte van een baby of peuter is het ontvangen van liefde en zorg. Kwetsbare kleine kinderen moeten ervaren dat mensen van hen houden. Zij leren daarbij vreugde te ervaren. Als ze zich geaccepteerd, veilig en geborgen voelen, kunnen ze emotioneel en geestelijk gezond opgroeien. Deze kinderen binden zich daarbij in vertrouwen aan hun ouders.
Als het goed is, ervaren jonge gelovigen dit ook naar God toe, Die liefdevol door Jezus tot hen is gekomen. Je bent dan volgens Efeze 3:6 ‘begenadigd en aanvaard in de Geliefde’. (In het Engels: ‘Accepted in the Beloved.)
Je weet dan: ik ben geliefd in Jezus
Vanuit deze basis kun je geestelijk verder opgroeien
De jonge gelovige stelt daarbij zijn vertrouwen op zijn God. Hij leert gelovig te schuilen bij Jezus.
De tweede groeifase:
Het kind van 4-12 jaar leert zijn behoeftes te uiten, maar ook al voor zichzelf te zorgen (tot op zekere hoogte). Het is belangrijk voor de ontwikkeling van een opgroeiend kind om liefde te ontvangen zonder dit te hoeven verdienen. Dat is onvoorwaardelijke liefde. Ze moeten in deze fase ook leren wat blijvend voldoening kan schenken, boven het aardse geluk uit. Verder dienen ze hun eigen talenten en hulpbronnen te ontwikkelen, en te kijken wat ze kunnen betekenen voor de wereld hen heen. Bij dit alles behoort hun blik gericht te zijn op het grote plan van God voor hun leven.
Een opgroeiend kind van God moet dit als jonge gelovige ook leren
Het is belangrijk dat je leert dat God onvoorwaardelijke liefde geeft
Het is en blijft onverdiende genade en onbegrijpelijke liefde dat God naar Zijn kinderen blijft omzien, en voor hen blijft zorgen. Hij blijft hierin onveranderlijk, ondanks onze zwakheden en zorgen. Daar tegenover behoren wij Hem onze hoogste liefde en dankbaarheid te geven.
Wij mogen Hem dienen zonder iets te verdienen
Het zal duidelijk zijn dat een groeiende gelovige de eigen talenten en hulpbronnen wil gaan benutten in de dienst van God en de naaste. Het is mooi als ze het grote plan van God ontdekken in Jeremia 29:11, waar we lezen: ‘Ik immers, Ik ken de gedachten die Ik over u koester, spreekt de HEERE. Het zijn gedachten van vrede en niet van kwaad, namelijk om u toekomst en hoop te geven.’ Wij kunnen dan geestelijk groeien naar de volwassenheid.
De derde groeifase:
De tiener en de jongvolwassene vanaf 13 jaar behoort ook steeds meer op de ander gericht te zijn. Zij kunnen dan in staat zijn om voor zichzelf en een andere persoon te zorgen. Ze moeten gaan leren in moeilijke situaties stabiel te blijven. Ze kunnen dat zichzelf en anderen weer uit de put trekken en opnieuw vreugde vinden. Zij die in deze derde groeifase mislukken, zullen zich gemakkelijker gaan overgeven aan consumptie- en vluchtgedrag en zelfs verslaafd raken. Velen zijn hierdoor vast blijven zitten in schaamte en mislukking, schuldgevoelens, boosheid, angst en depressie.
In het boek over The Life Model wordt gesteld:
‘Jongvolwassenen bloeien op als ze verantwoordelijkheid en gezag krijgen en succesvol zijn in hun relaties. Deel te zijn van iets dat groter is dat jezelf, geeft kracht en inspiratie.’
De gelovige in deze derde groeifase kenmerkt zich ook in het positief zichtbaar worden naar buiten toe. Hij gaat steeds meer betekenen voor anderen en de omgeving. Egoïsten zijn niet aantrekkelijk voor anderen. Wie teveel aan zichzelf denkt, kan niet zo goed zijn voor een ander. Consumptie- en vluchtgedrag horen bij vleselijke christenen, maar niet bij geestelijke gelovigen die willen groeien.
Volgens Zondag 32 van de Heidelbergse catechismus is het de dankbare plicht van een gelovige om goede vrucht te dragen: goede geloofswerken. God moet worden gedankt en geprezen! Verder ontvangt een gelovige ook zekerheid uit de vruchten. Hij kan ze namelijk bij zichzelf waarnemen. Daarbij kunnen anderen erdoor voor Christus gewonnen worden.
Door het dragen van vrucht wordt de geestelijke groei zichtbaar
De vierde groeifase:
De vierde groeifase is die van de volwassenen, die een kind kan opvoeden, een gezin kan dienen en beschermen, en er van kan genieten. Emotioneel volwassen ouders kunnen evenwichtig zijn, rust uitstralen, en daarbij steun en leiding geven. Ze proberen vervelende emoties te veranderen en in moeilijke situaties oplossingen, bemoediging, troost en vreugde te zoeken.
De gelovige vindt in de vierde groeifase houvast en kracht in God. Hij laat zich geestelijk leiden door de Heilige Geest, en wil groeien in genade en kennis.
Deze opgegroeide gelovige in de vierde en vijfde groeifase leeft:
-
door geloof, dat houvast geeft
-
met hoop voor de toekomst
-
gedreven en gemotiveerd door liefde
-
als geaccepteerd kind
-
in een veilige positie
-
met een toenemende geestelijke kennis en ervaring
-
met de waarheid, die vrijmaakt
-
vanuit de identiteit in Jezus Christus, bij Wie hij hoort
-
met vreugde in God
De vijfde groeifase:
Deze groeifase betreft de oudere, die leiding en advies kan geven. De uitleg bij groeifase geldt eigenlijk ook voor de gelovige oudere. Een emotioneel en gelovige volgroeide oudere is belangrijk voor een land, gemeenschap, school of kerk.
In het boek: Leven naar Gods plan wordt erover gezegd: ‘Ouderen blijven zichzelf in moeilijke omstandigheden. Ook zijn ze in staat om een gezonde groepsidentiteit te ontwikkelen door te onderzoeken wat Gods wil met de gemeenschap waarin Hij hen geplaatst heeft.’ Zij kunnen door hun wijsheid, inzicht en levenservaring een gemeenschap aansturen en ondersteunen. Als het goed is kunnen ze tegen kritiek en afwijzing. Ze durven de waarheid te spreken, ook als dit moeilijk is of tegen de stroom ingaat. Volgens ‘The Life Model’ kunnen ze dienen zonder daarvoor waardering te ontvangen.
Verder staan gelovige ouderen ook open voor de stem van God wanneer Hij vraagt om iemand geestelijk te adopteren. Ze weten dat gekwetste mensen een liefdevol geestelijk gezin nodig hebben om te genezen te groeien en op te bloeien.
Volgroeide oudere gelovigen staan open voor de stem van God
De ouderen vinden ieder lid van de gemeenschap waardevol. Zij stimuleren anderen tot geestelijk groei, waarvan zij een sprekend voorbeeld zijn. Zij moedigen jong talent aan. Positieve, wijze en emotioneel volgroeide ouderen kunnen omgaan met noodzakelijke groei en veranderingen. Zij zijn in staat om het belang van de gemeenschap boven eigenbelang en eigen wensen te stellen.
Pijnlijke herinneringen belemmeren geestelijke groei
Professor David A. Seamands heeft op pastoraal gebied onder meer het boek ‘Genezing van pijnlijke herinneringen’ geschreven. In ‘Genezing van pijnlijke herinneringen’ kunt u leren hoe Gods genezende kracht u kan bevrijden van de tirannie van pijnlijke herinneringen, die een effect hebben op uw huidige gedrag en uw christelijke groei.’ Dit is zeker het geval als het gaat om pijnlijke herinneringen uit de kinderjaren.
Kwellende herinneringen belemmeren ons
om geestelijk volwassen te worden
De bekende hulpverlener David Seamands verklaart ons: ‘Vele mensen leven jaren lang met de onopgeloste spanningen van pijnlijke herinneringen, waarbij de last aanhoudend toeneemt.’ Deze personen staan open voor een emotionele crisis. Het belemmert de geestelijke groei en ontwikkeling van een gezond geestelijk leven. Door nieuwe pijnlijke ervaringen of omstandigheden kunnen oude wonden weer opengaan en worden de herinneringen weer opgewekt. Het slapende, innerlijk beschadigde kind wordt dan weer actief gemaakt.
Frustraties uit de kindertijd
Negatieve gevoelens ontstaan in heel veel gevallen al in de vroege kinderjaren. Seamands geeft aan dat diverse gedragingen, reacties en zienswijzen van dit kind uit het verleden dan bij zo iemand de leiding gaan nemen. De frustraties uit de kindertijd gaan weer een belangrijke rol spelen bij relaties, nieuwe contacten en handelingen. Vanuit het historisch record kan er dan een gevaarlijke dwangmatige stuwkracht komen, waardoor een gezond geestelijk leven wordt belemmerd. David geeft aan (als dit zo is): ‘De onderdrukte emoties komen boven en uiten zich in gevoelens van diepe depressie, woede, niet te beheersen begeerten, in gevoelens van minderwaardigheid, angst, verlatenheid en verworpenheid.’
Veel gelovigen hebben er mee te maken
Helaas komen de genoemde innerlijke problemen ook maar al te veel voor bij gelovigen. David geeft ons hierover te kennen: ‘Deze pijnlijke herinneringen worden niet zonder meer buiten de deur gezet of omgevormd wanneer iemand zich bekeert en zelfs niet door de vervulling met de Heilige Geest. Ze veranderen ook niet noodzakelijkerwijs door het groeien in genade. In feite zijn deze herinneringen vaak een grote belemmering voor de geestelijke groei. Zolang iemand er geen bevrijding van ontvangt, wordt hij niet echt volwassen.’
Seamands merkt verder op in zijn boek ‘Groeien naar volwassenheid’: ‘Het is noodzakelijk dat al deze herinneringen in een gebed om genezing aan God worden voorgelegd, zodat men in zo’n situatie van zijn pijn en dwang bevrijd kan worden.’
Laat het kinderlijke achter je
De apostel Paulus schrijft over zichzelf in 1 Kor.13:11: ‘Toen ik een kind was, sprak ik als een kind, dacht ik als een kind en redeneerde ik als een kind. Maar nu ik een man ben, heb ik het kinderlijke voorgoed achter mij gelaten.’
Het Griekse woord ‘katargeo’ betekent ‘afleggen, wegdoen, buiten werking stellen, werkloos of machteloos maken; de invloed en betekenis van iets wegnemen, iemand vrij doen zijn van wat hem gebonden hield’. David Seamands verklaart: ‘Veel mensen die volgens hun jaren volwassen zijn, zijn in emotioneel en spiritueel opzicht nog altijd kinderen.’
Veel mensen zijn op volwassen leeftijd
emotioneel en geestelijk nog altijd kinderen
Let op de gedragspatronen van kinderen. Een kind reageert veel vanuit het gevoel. Het is gericht op directe bevrediging van bepaalde behoeften en kan nog weinig geduld oefenen. De sterkste verleidingen van de jeugd is wel de wellusten en de hartstochten. Ouderen gedragen zich in bepaalde situaties nog kinderlijk. Dit komt zelfs ook voor bij gelovigen. Paulus spreekt de broeders in Korinthe hierop aan (in 1 Kor.3:1-4). Door hun voorkeuren voor Paulus of Apollos, hun afgunst, twist en tweedracht gedroegen zij zich vleselijk, als kleine kinderen in Christus (vers 1). De ‘nēpioi’ (onmondige, kleine kinderen) staan in de Griekse taal tegenover de ‘teleioi’ (volmaakten, volwassenen).
Geestelijk volwassen of onvolwassen en zielig
Paulus verklaart in 1 Kor. 2:6: ‘Wij spreken wijsheid onder de geestelijk volwassenen.’ (Herziene Statenvertaling). In het Grieks staat er ‘teleiois’ (volmaakten). In de Studiebijbel wordt uitgelegd: ‘Paulus en de andere apostelen (‘wij’) spreken deze wijsheid ‘onder de volmaakten’, niet onder mensen die door hun ziel (psuche) bepaald worden, want voor hen is wat Paulus spreekt dwaasheid (vs. 14); ‘in de ogen van’ geestelijke mensen (vs. 15) is het wijsheid.
Het woord ‘teleios (volmaakt, volwassen, rijp, vgl. 14:20; Fil. 3:15; Col. 1:28) zal hier ‘geestelijk volwassen’ in houden. Het komt overeen met de geestelijke mens (pneumatikos, vs. 15) en vormt een tegenstelling met de ‘zielse mens’ (psuchikos, vs. 14) en de kinderen’ (onmondigen) in 3:1.’ De zielse mens (psuchikos anthropos’ is een mens die door zijn ziel wordt bepaald en gestuurd. Hij laat zich leiden door de uitingen van zijn ziel of psyche, door zijn emoties.
Als er in de Bijbel wordt gesproken over ‘de vleselijke mens’, dat ziet dat meer op de gezindheid van deze persoon. De zielse mens, die uit zijn zieleleven leeft, reageert vanuit een bepaalde gesteldheid en toestand. Dat is eigenlijk de natuurlijke mens, met al zijn lichamelijke, gevoelsmatige en verstandelijke vermogen, zonder de verlichting van de Heilige Geest. Hij wordt door zijn ziel overheerst. De ziel is hierbij de zetel van zijn gevoelens, impulsen en wil.
De geestelijk volwassen mens of geestvervulde mens kan volgens 1 Kor. 2:15 de geestelijke dingen onderscheiden en beoordelen. Een geestelijk mens (pneumatikos) heeft de Geest van God ontvangen en laat zich door de Heilige Geest onderwijzen. In 1 Kor. 2:16 schrijft Paulus: ‘Maar wij hebben de gedachten van Christus.’ Dat is de zin van Christus (noun Christou). Het woord ‘nous’ betekent: gemoed, innerlijk, verstand, zin, gezindheid.
Als wij deze zin van Christus in je, kun je groeien naar de geestelijke volwassenheid. Dan is Zijn denken en wil, mijn denken en wil geworden. Luther kon daarom zelfs zeggen: ‘Mijn wil geschiede’, omdat hij wilde wat God wil. Je komt dat in het centrum van zijn wil, waaruit je denkt, verlangt en handelt.
In Filip. 3:15 schrijft Paulus: ‘Laten wij dan, die geestelijk volwassen zijn, deze gezindheid hebben…’ Het woord ‘teleios heeft hier ook wel de betekenis ‘rijp, volwassen in het geloof’. In Kol. 4:12 verlangt Paulus van de Kolossenzen: ‘Opdat u, volmaakt en volkomen, vaststaat in heel de wil van God.’ Bij volmaakt staat er in het Grieks ‘teleioi’ en bij volkomen ‘peplerophoremenoi’, dat ‘volledig verzekerd’ betekent. Dat drukt de subjectieve ervaring van die volheid uit. Deze volheid in Christus kun je dus geestelijk beleven als een kroon op de groei naar geestelijke volwassenheid. Je ontvangt dat in het kennen van en gehoorzamen aan de wil van God.
Groei naar de volwassenheid
Het doel van de prediking en geestelijke begeleiding is de opbouw en de gezonde groei van de gemeente en het lichaam van Christus, (Ef.4:12). In Ef. 4:13-14 lezen we verder: ‘Totdat wij allen komen tot de eenheid van het geloof en de kennis van de Zoon van God, tot een volwassen man, tot de maat van de grootte van de volheid van Christus, opdat wij geen jonge kinderen meer zouden zijn, heen en weer geslingerd door de golven en meegesleurd door elke wind van leer, door het bedrog van de mensen om op listige wijze tot dwaling te verleiden.’
Het is dus de bedoeling dat wij niet langer ‘nēpioi’ (kinderlijk, onnozel) zullen zijn.
Volwassen worden is het kwijtraken
van de kinderlijke wijze van denken
Gelovigen dienen daarom de onnozele kinderschoenen uit te trekken op de loopbaan van het geloof. Ze moeten volwassen leren denken en handelen. Ze dienen standvastig stabiel en stevig met hun voeten op de waarheid te staan. Om geestelijk volwassen te worden moeten we ons voortdurend laten voeden door de waarheid van Gods Woord. Dat zal ons geestelijk doen groeien. Als wij de waarheid leren kennen, zal deze ons vrijmaken (Joh.8:32). Jezus Zelf is de Waarheid.
Gevoelens en geloofszekerheid
Kinderen leven nog veel vanuit het gevoel. Gevoelsdriften horen bij de puberteit. De verstandsdrift komt meestal aan het einde van de adolescentieperiode, als ze rond de twintig zijn. Gevoelens van onzekerheid en twijfel kunnen hoog oplopen tot ver in de in de puberteit. Veel christelijke jongeren zijn ook op zoek naar geloofszekerheid, stabiliteit en houvast in hun geestelijk leven. Ze moeten vaak nog leren leven uit het geloof, en niet uit het gevoel. Iemand die door de genade van God geestelijk leven ontvangt, komt tot geloof, niet tot gevoel. Gevoel wordt er dan wel bij ervaren, omdat het een diep ingrijpende ervaring is van de liefde van Jezus en de acceptatie door God. Door geloof in de goedheid van Zijn vader keerde de verloren zoon terug naar huis. Daarna volgde er een gevoelige ervaring in de open armen van zijn vader.
Je komt tot geloof,
niet tot gevoel
Gevoelens kunnen niet de basis zijn voor heilszekerheid. Innerlijke gevoelens zijn te veranderlijk en onbetrouwbaar om op te steunen. We kunnen alleen houvast vinden in het verzoenend werk van Jezus Christus. Je moet Jezus als de Weg, de Waarheid en het Leven aanvaarden en volgen. Seamands leert ons: ‘Ervaring vóór aanvaarding is onmogelijk.’ Heb je door genade de waarheid van Gods Woord en Jezus al mogen aanvaarden?
Ervaring komt na aanvaarding
In het geloofsleven komen eerst de vaststaande feiten uit Gods Woord. Na ‘feit’ komt ‘geloof’ en daarna ‘gevoel’. Seamands leert ons: ‘Als u zich telkens afvraagt ‘hoe voel ik me?’ dan is dat gegarandeerd de manier om een ontmoedigd, somber en onstandvastig christen te worden. Je relatie met God te baseren op je gevoelens is een duidelijk teken van het feit dat je nog een baby bent in de geestelijke dingen. De weg naar de volwassenheid is zonder enige twijfel: boven stemmingen en gevoelens uit leven.
Wat hebben we voortdurend nodig?
In de natuur hebben bomen licht, warmte, en voedzaam vocht nodig. Goede voeding ook is onmisbaar voor een gezonde groei van ons geestelijk leven. We hebben daarbij licht en liefde van God nodig. Jezus is het Licht der wereld. Door Hem verdwijnen de schaduwen in ons leven. Gods licht en liefde schijnen. Waar Hij komt, zal de nacht verdwijnen.
Blijf in de Wijnstok
In Johannes 15 wordt Jezus de ware Wijnstok genoemd. Dat is een leerzame, passende vergelijking. Wij hebben op geestelijk gebied voeding uit de Wijnstok nodig. De levensmineralen ontvangen we vanuit het Evangelie van Jezus Christus. Dat zijn onze geestelijke levenssappen. Jezus verklaart ons in Joh. 15:1: ‘Ik ben de ware Wijnstok en Mijn Vader is de Landman (de Wijngaardenier).’
